De Europese Commissie kwam op 28 juni 2023 met een wetsvoorstel voor de digitale euro (in het Engels). Minister van Financiën Kaag gaf aan dat wij in Nederland vooroplopen met het debat hierover, terwijl het in andere Europese parlementen nogal stil is over dit onderwerp. Wij van Stichting Ons Geld strijken hiervoor graag de eer op. Al meer dan tien jaar pleiten wij voor een fundamentele herziening van het geldstelsel, digitaal contant geld en een veilige rekening voor iedereen. Met het Burgerinitiatief van 2015 hebben wij dit onderwerp in Nederland breed op de politieke agenda gezet en het noodzakelijke debat mede aangevoerd.

Een publieke digitale euro zou zeker een verbetering in ons geldstelsel kunnen zijn. Het huidige, op schuld gebaseerde, commerciële geldstelsel is fragiel en voor de nodige stabiliteit sterk afhankelijk van overheidssteun. Dit probleem is allang duidelijk gemaakt door de WRR en bleek ook weer tijdens recente bankencrises. Wij zijn in deze digitale tijd voor betalen en sparen volledig overgeleverd aan commerciële partijen. Hier moet een goed publiek alternatief voor komen, zodat wij als burgers de vruchten plukken van een gezond geldstelsel en niet alleen de banken. Hoe wij een digitale euro zouden opzetten leest u hier.

Een digitale euro moest een publieke infrastructuur bieden voor betalen en sparen. Met dit argument werd in de Tweede Kamer in 2020 het onderzoek naar CBDC van de DNB gerechtvaardigd. Het was ook de reden om het voorstel van kamerlid Mahir Alkaya voor een veilige rekening voor betalen en sparen te parkeren. CBDC zou dezelfde voordelen hebben als een veilige rekening. In een brief aan de Tweede Kamer hebben wij de leden van de commissie financiën daar nog eens aan herinnerd. Hoe een veilige rekening ons geldstelsel beter maakt leest u hier.

Inmiddels blijkt dat de digitale euro volgens het huidige voorstel van de Europese Commissie alleen een betaalmiddel wordt en uitdrukkelijk niet voor sparen is bedoeld. Het WRR-rapport (2019) kwam met de aanbeveling van een ‘veilig alternatief voor de bankrekening’. Het ging daarbij niet om een alternatief voor betaaldiensten, maar om burgers en bedrijven in vrijheid te laten kiezen of ze hun geld al dan niet (als financiering) beschikbaar stellen aan een bank. De nu voorgestelde digitale euro is een nieuw digitaal betaalmiddel afkomstig van de ECB. Onze jurist Edgar Wortmann schreef hierover een zeer kritische blog met waarschuwingen voor machtsconcentratie bij de ECB, zonder duidelijk toetsbare kaders en verplichte acceptatie. Je leest hier zijn aanbevelingen voor verbetering.

Er komt een zogenaamde ‘holdinglimit’ per persoon die door de Europese Centrale Bank kan worden vastgesteld. Gesproken wordt over een limiet van 3.000 euro. Dit vinden wij heel beperkt. Op termijn zou dit moeten kunnen worden verhoogd of losgelaten, zodat het een volwaardig alternatief wordt voor de bankrekening. Depositogaranties kunnen dan worden afgebouwd.

De digitale euro wordt in de huidige opzet niet de noodzakelijke stap naar een evenwichtiger geldstelsel. Dit vinden wij een gemiste kans. Diverse experts zijn het met ons eens, zoals Jan Eeckhout in Project Syndicate (in het Engels), Amit Seru in de Financial Times (€, in het Engels), Theo Kocken in het FD (€) en recent Monnet en Niepelt in CEPR (in het Engels).

Wij roepen de politiek op om het initiatief te hernemen voor invoering van een volwaardig veilig alternatief voor de bankrekening. Hier zullen wij ons voor blijven inzetten.